Naturalne barwniki spożywcze – co warto o nich wiedzieć?

Wyraziste kolory sprawiają, że jedzenie wygląda świeżo, apetycznie i atrakcyjnie. Barwienie żywności  to doskonały sposób zachęcania konsumenta do kupna danego produktu. Mimo że nie zdajemy sobie z tego sprawy, kolor produktu ma ogromny wpływ na to, jak odbieramy jego smak. Jednak o ile naturalne barwniki spożywcze są w pełni bezpieczne dla naszego zdrowia, zupełnie inaczej wygląda to w przypadku syntetycznych barwników. Spożywanie ich w dużej ilości może być niebezpieczne dla naszego zdrowia – dlatego ilość dodawanych do produktów barwników regulują akty prawne. Po co stosuje się syntetyczne barwniki? Dlaczego warto dokładnie czytać skład produktów? Jak wykonać naturalne barwniki spożywcze w domu? Odpowiedzi znajdziecie w artykule!

Barwniki spożywcze – zastosowanie

Sztuczne barwniki spożywcze są dodawane do żywności z wielu powodów. Przede wszystkim mają przywrócić żywności pierwotny kolor, który utraciła pod wpływem przetwarzania. Czasami chodzi również o zmianę koloru produktu na bardziej atrakcyjny i przyciągający wzrok. Niestety, w niektórych przypadkach barwniki służą do ukrycia wad produktu.

Rodzaje barwników spożywczych

Większość barwników spożywczych, zarówno tych naturalnych, jak i syntetycznych, jest dostępna w wielu formach. Oto one:

• barwniki w płynie- są używane najczęściej. Stosuje się je głównie w przemyśle cukierniczym, do barwienia masy tortowej, bitej śmietany czy ciasta. Barwniki te są dostępne w całej gamie kolorów.
• barwniki w spray’u – płynny barwnik w spray’u, zazwyczaj używany do kolorowania powierzchni ciast.
• barwniki w żelu – są bardzo wydajne i łatwe w użyciu. Barwniki w żelu można rozcieńczać za pomocą wody lub alkoholu.
• barwniki w proszku – można je stosować zarówno na sucho, jak i na mokro. Barwniki w proszku są stosowane zarówno do ozdabiania wypieków, jak i odświeżania kolorów żywności.

W sklepach dostępne są również flamastry barwiące, jadalny brokat  i barwniki w płatkach. Największy wybór kolorów oferują sklepy internetowe. Pamiętajmy jednak, że większość gotowych barwników spożywczych zawiera szkodliwe dla zdrowia substancje. Dlatego warto przygotowywać barwniki za pomocą domowych sposobów.

Syntetyczne barwniki spożywcze – czy są szkodzą naszemu zdrowiu?

Syntetyczne barwniki spożywcze to zróżnicowana grupa związków chemicznych (azowych, indygoidowych, ksantenowych czy trialylometanowych). Warto wiedzieć, że sztuczne barwniki są szkodliwe zwłaszcza dla dzieci- mogą powodować zmiany zachowania, problemy z koncentracją, niepokój i nadpobudliwość. Poniżej znajdziecie listę najbardziej szkodliwych dla zdrowia barwników. Niestety ich stosowanie jest dozwolone w krajach Unii Europejskiej:

• czerwień koszenilowa – powoduje nadpobudliwość u dzieci, wzmaga objawy astmy.
• żółcień chinolinowa – wyzwala histiaminę, przez co powoduje wystąpienie pokrzywek, uczuleń, alergii.
• żółcień pomarańczowa – zwiększa objawy astmy, powoduje problemy z oddychaniem i bóle brzucha.
• tartrazyna – może wywoływać pokrzywkę, bóle głowy oraz katar. Sprzyja występowaniu stanów depresyjnych. Nawet niewielkie ilości tej substancji mogą być niebezpieczne.
• czerwień Allura – powoduje nadpobudliwość i reakcje alergiczne.
• karmiozyna – podrażnia żołądek.
• azorubina – powoduje zaczerwienienia, stany zapalne i obrzęki.
• erytrozyna

Do jakich produktów dodawane są powyższe barwniki? Znajdziemy je przede wszystkim w słodzonych napojach, galaretkach, budyniach, gumach do żucia, słodkich drażetkach, lizakach, żelkach, lodach.  Niestety są to produkty, które często podajemy dzieciom – pamiętajmy, że to właśnie one są  najbardziej narażone na niekorzystne działanie barwników spożywczych. Zanim zdecydujemy się kupić konkretny produkt, warto dokładnie przeczytać jego skład.

Naturalne barwniki spożywcze – jak działają?

Naturalne barwniki spożywcze dzielimy na: mineralne, roślinne i zwierzęce. Barwniki pozyskiwane w naturalny sposób są wykorzystywane w kuchni od wieków. Ich otrzymywanie polega na estrahowaniu (wyodrębnianiu) konkretnych substancji na przykład z roślin. Większość z nich jest w pełni bezpieczna dla naszego organizmu. Co więcej, niektóre  naturalne barwniki spożywcze mają korzystny wpływ na nasze zdrowie. Poniżej przedstawiamy listę naturalnych barwników spożywczych stosowanych w przemyśle:

• ryboflawina – występuje naturalnie w organizmie człowieka. Jako barwnik jest nieszkodliwa dla naszego zdrowia. Służy do barwienia serów, jogurtów i produktów zbożowych.
• kurkumina – wytwarzana jest z kurkumy. Barwi produkty na żółto. Dodaje się ją do musztardy, przyprawy, napoje i koncentraty. Kurkumina działa przeciwzapalnie, wykazuje także właściwości antyrakowe.
• koszenila – to barwnik pochodzenia zwierzęcego. Pozyskuje się go z wysuszonych pancerzyków owadów. Ciemnoczerwona barwa jest wykorzystywana do barwienia lodów oraz ogórków.
• karmel – barwi żywność na wiele odcieni- od żółtego po czarny.  Jest wytwarzany poprzez długie ogrzewanie węglowodanów.
• betanina – to nieszkodliwy barwnik pozyskiwany z buraków.
• karoten – jest dodawany do przetworów mlecznych i deserów. Działa anytyrakowo.
• antocyjany – mają właściwości przeciwzapalne, antyoksydacyjne i antynowotworowe. Dodatkowo, zmniejszają ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej. Antyocyjany barwią produkty na fioletowo, niebiesko i czerwono.
• chlorofil – jest używany nieco rzadziej, ponieważ ze wszystkich naturalnych  barwników jest najmniej trwały.  Otrzymuje się go z zielonych części roślin.

Producenci coraz częściej sięgają również po naturalne barwniki pochodzące z grzybów, pleśni czy alg morskich.

Naturalne barwniki spożywcze – jak przygotować je samodzielnie? Sprawdzone sposoby

Aby nadać potrawom czy deserom pięknego, oryginalnego wyglądu, wcale nie musimy sięgać po sztuczne barwniki dostępne w sklepach. Samodzielne przygotowanie barwników spożywczych jest niezwykle proste i tanie-  wystarczy wykorzystać naturalne składniki. Dzięki domowym sposobom możemy mieć pewność, że jedzenie, które przygotowujemy, jest pozbawione chemii. Co ważne, naturalne barwniki, podobnie jak te syntetyczne, nie zmieniają one smaku potraw. Jak uzyskać konkretne kolory barwników?

• czerwony – kolor ten możemy uzyskać wyciskając sok z ugotowanego buraka. To najbardziej sprawdzony sposób. Aby barwnik był skuteczny, należy dodać do niego 2 czubate łyżki octu.
• żółty/pomarańczowy- aby zabarwić dania na żółto lub pomarańczowo, wystarczy wykorzystać kurkumę. Do przygotowania mieszanki potrzebujemy dwóch szklanek wody oraz świeżą lub suszoną kurkumę, którą należy rozpuścić w gotującej się wodzie. W zależności od tego, jaki odcień chcemy uzyskać, możemy użyć więcej lub mniej kurkumy. Oprócz kurkumy możemy użyć również szafranu namoczonego w spirytusie z dodatkiem skórki z cytryny. Pomarańczowy odcień możemy przygotować również ze skórek pomarańczy z dodatkiem cukru pudru.
• niebieski – do przygotowania niebieskiego barwnika możemy wykorzystać jagody lub borówki. Owoce należy wsypać do garnka, a następnie dodać wodę i zagotować.
• zielony – w celu uzyskania zielonego barwnika należy użyć garści szpinaku. po zagotowaniu odcedzić.
• czarny – wystarczy wymieszać węgiel apteczny z wodą. Możemy użyć również esencji z herbaty, kawy lub kakao.
• brązowy – kolor ten możemy uzyskać poprzez zagotowanie łupinek cebuli.
• fioletowy – w celu uzyskania fioletowego odcienia należy połączyć ze sobą czerwony i niebieski wywar.

Ze względu na coraz większą świadomość konsumentów oraz liczne badania dotyczące wpływu barwników na zdrowie, lista dozwolonych substancji jest systematycznie modyfikowana. Aby uniknąć sztucznych dodatków w żywności, warto dokładnie czytać etykiety.