by 
Uporczywy ból kolana po wewnętrznej stronie nie pozwala ci normalnie funkcjonować? Wzmaga się przy zginaniu lub chodzeniu? Nie lekceważ go!
Staw kolanowy jest największym, a zarazem najbardziej narażonym na kontuzje w ciele człowieka. Zadbany, dobrze działające kolana umożliwiają swobodne ruchy nóg, a także decydują o prawidłowym obciążeniu miednicy i części lędźwiowej kręgosłupa. Kiedy więc doskwiera nam ból kolan, to właśnie dolna część kręgosłupa – zwłaszcza przy chodzeniu – pierwsza przejmuje ich funkcję i tym samym sama staje się narażona na kolejne, zwykle bardzo bolesne urazy. Ale spokojnie – mimo że proces zdrowienia i rehabilitacji zwykle jest to dość powolny, to z bólem stawów można wygrać. A im szybsza i bardziej trafna diagnoza, tym łatwiej pozbyć się tego dokuczliwego problemu. Ból kolana z boku po wewnętrznej stronie może mieć kilka przyczyn. Poniżej przedstawiamy te z nich, które pojawiają się najczęściej.
1. Przykurcz mięśni w okolicach stawu kolanowego
Staw kolanowy otoczony jest przez mięśnie ud i łydek, które biorą udział w ruchach prostowania i zginania nóg. W tym pierwszym ruchu uczestniczy mięsień czworogłowy uda, umiejscowiony w przedniej części nogi powyżej kolana (na który składają się mięsień prosty, obszerny pośredni, obszerny boczny i obszerny przyśrodkowy). W drugim zaś: mięśnie tylne ud (w tym mięsień dwugłowy uda, mięsień półścięgnisty i półbłoniasty), a także mięsień krawiecki, smukły oraz brzuchaty łydki.
Do nadwyrężenia mięśni, a w efekcie do ich przykurczu dochodzi na skutek przeciążenia, np. wielogodzinnej aktywności fizycznej (takiej jak jazda na rowerze czy spacer po nierównym terenie, np. w górach). Winowajcą może być też brak odpowiedniej rozgrzewki i zbyt intensywny trening, np. wykonywanie przysiadów. Do przykurczu dochodzi tym łatwiej, im mniej elastyczne są ścięgna, które utrzymują kolano podczas ruchu.
Objawy:
„Ciągnący”, intensywny ból po wewnętrznej lub tylnej stronie kolana, pojawiający się głównie podczas zginania lub prostowania nogi (w zależności od grupy nadwyrężonych mięśni).
Leczenie:
W rozluźnieniu bolących mięśni pomoże stosowanie maści lub żelu o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym. Podstawą powrotu do pełnej sprawności powinno być jednak codzienne, regularne wykonywanie ćwiczeń rozciągających i rozluźniających. Ważne, aby zachować równowagę pomiędzy ćwiczeniem przednich i tylnych części nóg.
Uwaga: Jeśli przykurcz mięśni nie pojawił się na skutek aktywności fizycznej, utrzymuje się już od dłuższego czasu i towarzyszy mu ból w innej części stawu kolanowego, może on świadczyć o innych, poważniejszych dolegliwościach. W takim wypadku koniecznie skonsultuj się z ortopedą, który zdiagnozuje problem i wdroży odpowiednie leczenie lub skieruje Cię na zabiegi rehabilitacyjne.
2. Uszkodzenie łąkotki
Łąkotki to elastyczne części chrzęstne stawu kolanowego, znajdujące się pomiędzy kością udową a piszczelową. Wpływają na ich wzajemne „dopasowanie”, stabilizują staw i amortyzują obciążenia, które podczas ruchu przenoszone są na kość piszczelową. W naszych stawach obecne są dwie łąkotki: przyśrodkowa i boczna. Ta pierwsza jest mniej ruchliwa, dlatego też łatwiej ją uszkodzić. Urazom łąkotek często towarzyszą uszkodzenia więzadeł: krzyżowego przedniego oraz pobocznego piszczelowego. Taki „zestaw” dolegliwości nazywany jest „triadą O’Donoghue’a”.
Objawy:
Ostry kłujący ból (zwłaszcza przy obciążaniu), opuchlizna, ból po wewnętrznej stronie kolana podczas zgięcia i prostowania stawu, bolesne „strzykanie”, ból przy dotyku kolana w miejscu łąkotek. Objawy pojawiają się bezpośrednio po uszkodzeniu łąkotki i nasilają się w ciągu kilkunastu dni. Po tym czasie pojawia się ból w torebce stawowej, uczucie „zablokowania” stawu, gromadzenia się płynu wewnątrz stawu (tzw. „woda w kolanie”) oraz osłabienie przednich mięśni uda. Zaniedbanie urazu może prowadzić do kolejnych zmian, a w konsekwencji nawet do pęknięcia łąkotki podczas przysiadów lub obrotu, np. w tańcu.
Leczenie:
Regeneracja uszkodzonych łąkotek zależy od cyrkulacji limfy i krwi w miejscu urazu. Leczenie nie jest więc łatwe, są to bowiem miejsca bardzo słabo ukrwione. W lżejszych przypadkach zaleca się zabiegi fizykoterapeutyczne, takie jak ultradźwięki, magnetoterapia, elektroterapia i leczenie laserowe. W złagodzeniu objawów z pewnością pomoże też odpowiednio dobrany przez fizjoterapeutę zestaw ćwiczeń, które odciążą bolące kolano. Niektórzy chirurdzy zalecają też częściowe usunięcie łąkotek, jednak taki zabieg znacząco przyspiesza pojawienie się zmian zwyrodnieniowych w stawach w wieku późniejszym.
3. Zapalenie gęsiej stopki
Ta dolegliwość objawia się stanem zapalnym przyczepu trzech mięśni: półścięgnistego, smukłego i krawieckiego, znajdującego się na dole kolana po stronie wewnętrznej, około 5 cm poniżej części przyśrodkowej stawu. Nazwa przyczepu („gęsia stopka”) wzięła się stąd, że swoim wyglądem przypomina on błonę znajdującą się pomiędzy palcami gęsi. Zbiegające się w tym miejscu mięśnie odpowiadają za zginanie kolana, wewnętrzną rotację (ruch obrotowy) podudzia oraz dynamiczną stabilizację przedziału przyśrodkowego stawu kolanowego.
Do zapalenia gęsiej stopki najczęściej dochodzi na skutek błędów treningowych, takich jak nieodpowiednie buty, brak rozgrzewki, zbyt duże obciążenie albo zła technika ćwiczeń. Prawdopodobieństwo wystąpienia urazu zwiększa się na skutek niedoleczonych kontuzji oraz wad układu kostno-stawowego. Może występować też u osób otyłych i chorych na cukrzycę lub reumatoidalne zapalenie stawów.
Objawy:
Umiarkowany ból od wewnątrz poniżej kolana. Objawy często nasilają się w nocy, powodując poranny dyskomfort i sztywność nóg. Ból pojawia się też w trakcie chodzenia po schodach, wychodzenia z samochodu, siadania na krześle i wstawania z niego lub podczas aktywności fizycznej, np. biegania. Mięśnie w tych okolicach stają się bardziej napięte, może pojawić się miejscowy obrzęk.
Leczenie:
W zdiagnozowaniu problemu pomoże badanie USG. Podstawą leczenia jest rehabilitacja i zabiegi fizykoterapii (ultradźwięki lub leczenie laserowe). Niekiedy konieczne jest podanie leków o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. W domu dobrze jest schłodzić uszkodzone miejsce okładem z lodu, a w nocy odciążyć nogę przy użyciu poduszki. Warto też odciążyć kolano za pomocą specjalnej opaski elastycznej lub bandaża. W celu rozluźnienia mięśni stosuje się terapię manualną oraz ćwiczenia rozciągające, jednak powrót do pełnej sprawności może zająć ok. 4-6 tygodni. Jeśli po tym czasie nie ma poprawy, lekarz może zalecić zastrzyki sterydowe.
4. Uszkodzenie więzadła pobocznego piszczelowego
Nazywanego też więzadłem pobocznym przyśrodkowym lub MCL (to skrót od angielskiej nazwy Medial Collateral Ligament). Więzadło to znajduje się w części przyśrodkowej stawu kolanowego, a jego zadaniem jest zabezpieczenie kolana przed koślawością, czyli nadmiernym przemieszczaniem się stawu do wewnątrz.
Do urazu tego więzadła najczęściej dochodzi w momencie gwałtownego skrętu, np. gdy z boku kolana od zewnątrz działa zbyt duża siła lub też staw wykonał nagły, ostry ruch do wewnątrz. Do takich sytuacji najczęściej dochodzi podczas uprawiania sportu, takich jak narciarstwo czy piłka nożna.
Objawy:
W przypadku uszkodzenia więzadła: niewielki ból i opuchlizna kolana. W przypadku naderwania lub zerwania więzadła: ostry ból, powiększający się stan zapalny i obrzęk kolana, duża niestabilność stawu, wrażenie „uciekania” kolana.
Leczenie:
Naprawę uszkodzonego MCL powinno rozpocząć się od odwiedzenia dobrego fizjoterapeuty, a także wykonania rezonansu magnetycznego lub – przynajmniej – badania USG (które jednak może nie wykazać towarzyszącego, a możliwego uszkodzenia łąkotki). O ile nie doszło do zerwania więzadła, można je wyleczyć podczas rehabilitacji, jest ono bowiem bardzo dobrze ukrwione. Regenerację więzadła pobocznego spowolni pełen wyprost (np. podczas chodzenia) lub pełne zgięcie kolan, bowiem to właśnie wtedy struktura ta pracuje na największych obrotach. Ruchy te można więc ograniczyć, stosując specjalną, noszoną na nodze ortezę. Taka rehabilitacja trwa około 2 miesięcy. Powinna być jednak wsparta terapią manualną i/lub fizykoterapią, a także ćwiczeniami wzmacniającymi mięśnie nóg.
W przypadku całkowitego uszkodzenia tej struktury, należy najpierw operacyjnie dokonać jej rekonstrukcji. Jednak powrót do pełnej sprawności po zabiegu może trwać nawet do 4 miesięcy. Ewentualny powrót do sportu powinien odbywać się pod okiem wykwalifikowanego trenera medycznego.
Warto pamiętać:
Ciało człowieka to jeden mechanizm – awaria jednego elementu powoduje awarię kolejnych. Nie inaczej jest w przypadku bólu kolan. Jeśli po wizycie u ortopedy i wykonanym badaniu USG lekarz nie stwierdził zmian w stawie kolanowym, przyczyny bólu należy szukać w innej części ciała – może być on spowodowany np. złym ustawieniem miednicy. Aby zdiagnozować ten problem (i go ewentualnie usunąć), warto udać się do dobrego fizjoterapeuty. Wiele dolegliwości bólowych można bowiem rozwiązać za pomocą odpowiednich ćwiczeń, np. rozciągających.
