by 
Autyzm to zaburzenie ogólnorozwojowe obejmujące: zespół deficytu uwagi, zespól Aspergera, ogólne upośledzenie oraz nadpobudliwość psychoruchową. Nazwa choroby pochodzi od greckiego słowa „autos”, które oznacza „sam”. Autyzm co roku diagnozuje się u tysięcy dzieci na całym świecie- co ciekawe, osób zmagających się z zaburzeniem cały czas przybywa. Obecnie aż jedno dziecko na 100 rodzi się z autyzmem. Niestety nie wynaleziono jeszcze terapii, która skutecznie zniwelowałaby objawy autyzmu, jednak coraz częściej lekarze zalecają pacjentom zmianę diety. Dlaczego? Jaki związek z leczeniem autyzmu mają produkty, które codziennie spożywają osoby autystyczne? Jaki wpływ na rozwój zaburzenia ma sposób odżywiania? W poniższym artykule znajdziecie wszystkie zasady dotyczące diety dziecka zmagającego się z autyzmem.
Rola diety w autyzmie
Mało kto wie, że większość autystycznych dzieci cierpi również na różnego rodzaju choroby jelit. Zwykle jest to zespół cieknącego/nieszczelnego jelita. Schorzenie jest spowodowane drożdżycą układu pokarmowego, a także częstym przyjmowaniem antybiotyków oraz ogólnym osłabieniem organizmu. Drożdżycę układu pokarmowego wywołuje grzyb candida. Występuje on naturalnie w organizmie, jednak jego niekontrolowany rozrost jest niebezpieczny dla naszego zdrowia. Nieszczelne jelita u autystycznych dzieci nie są w stanie w pełni strawić takich substancji jak gluten, soja czy kazeina- w efekcie do układu krwionośnego przedostają się związki, które działają niczym opiaty, wpływając bezpośrednio na układ nerwowy. Produkty te działają podobnie do narkotyków i wywołują między innymi:
- nadwrażliwość
- stany lękowe
- autoagresję
- izolowanie się
- częste zmiany nastrojów
- odurzenie
- halucynacje
- zaburzenia dotyku, wzroku, smaku i węchu
- śmiech bez powodu
- wycofanie
- autostymulację
Rodzaje diet w autyzmie – co powinno jeść dziecko z autyzmem?
Istnieje wiele rodzajów diet zalecanych dzieciom z autyzmem. Wybór konkretnego sposobu odżywiania w dużej mierze zależy od indywidualnych potrzeb oraz przeciwwskazań wynikających m.in. z alergii pokarmowych- dlatego zanim wprowadzimy zmiany, warto skonsultować się ze specjalistą. Poniżej przedstawiamy główne rodzaje diet zalecane osobom z zaburzeniami neurologicznymi:
·Dieta niskoszczawianowa
Szczawiany to inaczej molekuły znajdujące się w produktach pochodzenia roślinnego. Spożywane w nadmiernych ilościach przedostają się do ludzkich komórek, powodując stałe uszkodzenie układu immunologicznego. Nadmiar szczawianów w diecie osoby autystycznej ma również wpływ na jelita, które są ściśle powiązane z układem nerwowym. Wykluczenie z diety produktów z wysoką zawartością szczawianów może spowodować chwilowe pogorszenie stanu zdrowia, jednak jest to przejściowe. Wśród produktów zakazanych na diecie niskoszczawianowej możemy wymienić: kakao, czarną herbatę, jabłka, winogrona, mandarynki, figi, truskawki, czereśnie, fasolę, suszone owoce, paprykę, ziemniaki, buraki, szpinak. Produkty zalecane na diecie to między innymi: woda, zielona herbata, soki owocowe, kukurydza, miód, soczewica, kalafior, sałata, rzodkiewka, zielony groszek, jajka, mięso, ryby.
·Dieta gaps
Dieta gaps (zespół psychologiczno-jelitowy) to sposób odżywiania zalecany w leczeniu zaburzeń neurologicznych- nie tylko autyzmu, ale również, ADHD, depresji czy nerwicy. Dieta zakłada, że głównym źródłem problemów neurologicznych są schorzenia jelit, które mają wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego. Produkty przeciwskazane w diecie to źródła węglowodanów złożonych (produkty zbożowe, kasza, ryż oraz ich przetwory, słodycze, żywność przetworzona). W diecie gaps wyróżniamy sześć etapów- czas ich trwania jest kwestią indywidualną i zależy od kondycji pacjenta. Pierwszy etap diety trwa około tygodnia i opiera się na spożywaniu rosołu z kości i delikatnego mięsa oraz stopniowym wprowadzaniu soków z kiszonek. Podczas drugiego etapu powoli wprowadza się żółtka i delikatne, gotowane warzywa. Na trzecim etapie diety (po około dwóch tygodniach) do jadłospisu włączamy awokado, bezzbożowe naleśniki, jajka i kiszone warzywa. Po miesiącu stosowania diety można zacząć spożywać chude, gotowane mięso i świeże soki warzywne. Ostatnie dwa etapy diety polegają na stopniowym włączaniu do posiłków surowych warzyw. Produkty zalecane w diecie gaps to zdrowe tłuszcze roślinne oraz kefir i maślanki.
·Dieta bezkazeinowa (bezmleczna)
Kazeina jest głównym składnikiem produktów mleczarskich. Podobnie jak gluten, ma negatywny wpływ na działanie układu nerwowego. Do produktów zakazanych w diecie bezkazeionowej należy mleko oraz jego przetwory: kefiry, jogurty naturalne, serki, śmietanki, maślanki, mleko do kawy, gotowe budynie oraz masło. Krowie mleko możemy zastąpić mlekiem ryżowym, migdałowym, kozim czy kokosowym. Doskonałym substytutem masła jest natomiast olej kokosowy. Obecnie w sklepach dostępnych jest wiele bezmlecznych produktów, które w pełni zastępują krowie mleko.
·Dieta katogeniczna
Głównym założeniem diety jest zamiana źródła dostarczanej energii z glukozy na tłuszcze. Dieta bardzo często wykorzystywana jest w schorzeniach neurologicznych, którym towarzyszą zaburzenia metabolizmu. Dieta wyróżnia się wysoką skutecznością jeśli chodzi o łagodzenie objawów autyzmu- jej stosowanie między innymi zwiększa konwersję glutaminianu do GABA (głównego neuroprzekaźnika), co ma wpływ na poprawę mowy u dzieci. Dieta katogeniczna zwiększa ilość glutationu, który jest największym przeciwutleniaczem w naszym organizmie, a także hamuje rozrost grzybów candida.
Produkty zakazane w diecie katogenicznej to: pieczywo, nabiał, słodycze, zboża, strączki i ziemniaki. Wśród zalecanych składników możemy wymienić jaja, mięso, ryby, owoce morza, surowe warzywa. Niestety ze względu na to, że dieta katogeniczna jest bardzo radykalna i wyklucza wiele produktów, nie każde dziecko może ją stosować. Przeciwskazania do rozpoczęcia diety katogenicznej to zaburzona praca wątroby i nerek, cukrzyca, odwodnienie organizmu, niedobory witamin oraz objawy niedożywienia organizmu. Dzieci, które przechodzą na dietę katogeniczną powinny zostać dokładnie przebadane. Pamiętajmy również, że tego rodzaju dieta wykluczająca może wymagać dodatkowej suplementacji. Przejście na dietę może być bardzo trudnym zadaniem dla dziecka, dla którego ciągłe spożywanie produktów wysokotłuszczowych i rezygnacja z węglowodanów to ogromne wyrzeczenie-dlatego na dietę warto przechodzić stopniowo.
·Dieta bezglutenowa
Mimo że efekty stosowania diety bezglutenowej u dzieci z autyzmem to kwestia, która nadal jest poddawana dyskusji w środowiskach medycznych, pamiętajmy, że gluten to substancja, której dziecko chorujące na na zespół nieszczelnego jelita nie jest w stanie strawić. Żywienie wykluczające gluten z pewnością łagodzi zarówno problemy trawienne, jak i objawy psychologiczne autyzmu. Dieta bezglutenowa opiera się głównie na wykluczeniu z diety następujących produktów: pszenica, jęczmień, owies, żyto, orkisz, kasza bulgur, kasza kuskus, płatki pełnoziarniste. Na diecie bezglutenowej bardzo ważne jest dokładne czytanie etykiet, ponieważ gluten może być składnikiem wielu produktów dostępnych w sklepach.
·Dieta bezcukrowa
Eliminacja cukru z diety pomaga w regeneracji kosmków jelitowych. Dodatkowo, duże ilości cukru w diecie utrudniają trawienie glutenu i kazeiny, sprzyjając przekształcaniu się ich w substancje działające niczym opiaty. Ponadto cukier pobudza cały układ nerwowy dziecka, sprzyjając nadpobudliwości. Cukier ma jednak działanie uzależniające, dlatego rezygnacja z niego może być bardzo trudna. Nagłe odstawienie cukru może spowodować zmęczenie, znużenie, bóle stawów, a nawet depresję. Jeśli nie możemy całkowicie zrezygnować ze słodkiego smaku, zastąpmy cukier ksylitolem, który nie zalega w jelitach.
Korzyści wynikające z wprowadzenia diety
Odpowiednio dobrana dieta niesie szereg korzyści dla dziecka z autyzmem. Całkowite wykluczenie produktów zwiększających objawy autyzmu przynosi następujące efekty:
- poprawa stanu skóry
- zmniejszenie nadpobudliwości psychoruchowej
- poprawa wzroku i słuchu
- zniwelowanie dolegliwości ze strony układu pokarmowego (biegunki, zaparcia, wymioty)
- pozytywny wpływ na ogólne samopoczucie
- poprawa jakości snu
Co warto wiedzieć przed zastosowaniem diety?
Jeśli zdecydujemy się na wprowadzenie restrykcyjnej diety u dziecka autystycznego, powinniśmy najpierw odwiedzić dietetyka, zajmującego się również pacjentami z autyzmem, który zleci wykonanie niezbędnych badań i zaproponuje najlepsze rozwiązanie. Warto pamiętać, że dzieci autystyczne bardzo często cierpią na różnego rodzaju alergie pokarmowe. Chorzy na autyzm niekiedy mają problem z prawidłowym wchłanianiem witamin i mikroelementów, dlatego jeśli zamierzamy wykluczyć z diety pewne produkty, dobrze byłoby zastąpić je innymi. Podczas stosowania diety dziecko powinno być pod ścisłą kontrolą lekarza, który co jakiś czas będzie sprawdzał, czy w organizmie dziecka nie pojawiły się szkodliwe niedobory.
