by 
Uczulenie na lateks to specyficzna alergia, która występuje rzadko, jednak jest bardzo problematyczna dla chorego. Może pojawić się w każdym wieku, bez względu na płeć, dlatego warto wiedzieć, jakie są jej główne objawy. Co wywołuje alergię?
Lateks to rodzaj materiału, którego cząsteczki łączą się z białkami naszej skóry, co w niektórych przypadkach prowadzi do wytworzenia substancji uczulających, które zostają „zapamiętane” przez nasz układ immunologiczny. Organizm zaczyna bronić się przed czynnikiem alergizującym, a proces ten wywołuje nieprzyjemne dolegliwości, które utrudniają normalne funkcjonowanie. Dlatego osoby uczulone na lateks powinny przede wszystkim unikać alergenu, który znajduje się między innymi w prezerwatywach, materacach czy gumowych rękawiczkach. Skąd bierze się alergia na lateks i jak zdiagnozować przypadłość? Jakie są główne objawy uczulenia na lateks? Na czym polega leczenie? Wszystkie niezbędne informacje znajdziecie w poniższym artykule!
Uczulenie na lateks – przyczyny
Alergia na lateks najczęściej pojawia się u osób, które są uczulone również na inne substancje. Dotyczy to głównie alergii na brzozę, trawy, zboża, ambrozję czy bylicę. Mamy wtedy do czynienia z tak zwaną „alergią krzyżową”. W wielu przypadkach alergię na lateks wywołuje zbyt częsta ekspozycja na alergen, na przykład codzienne używanie rękawiczek lateksowych. Dlatego na uczulenie są narażeni pracownicy służby zdrowia, którzy oprócz rękawiczek używają również nici, cewników, kroplomierzy, masek i wenflonów z domieszką lateksu.
W grupie ryzyka znajdują się również pacjenci, którzy przez długi czas przebywali w szpitalu i mieli stały kontakt z e szpitalnymi przedmiotami zawierającymi lateks. Narażone są również osoby z urazami kręgosłupa lub z rozszczepem kręgosłupa. Alergia na lateks może wystąpić w każdym momencie życia.
Lateks – czym jest i gdzie występuje?
Lateks jest wytwarzany z drzewa kauczukowego Hevea Brasiliensis – składa się z przetworzonego soku mlecznego rośliny, do którego dodawane są substancje chemiczne. Ich celem jest nadanie lateksowi konkretnych właściwości, takich jak elastyczność. Niezwykłe drzewo Hevea Brasiliensis występuje naturalnie w deszczowych lasach Amazonii, jednak jest uprawiane również w Afryce i Azji, w celu wytwarzania kauczuku.
Naturalny lateks pochodzący z egzotycznego drzewa jest dobry dla środowiska, ponieważ jest produktem odnawialnym. Lateks syntetyczny jest natomiast otrzymywany z syntetycznego kauczuku i może występować w płynnej postaci. Otrzymuje się go poprzez polimeryzację emulsyjną określonych monomerów. Następnie, po zakwaszeniu lub dodaniu odpowiedniej ilości soli, uzyskuje się tzw. kauczuk stały. Jest on stosowany w różnego rodzaju branżach- głównie w przemyśle samochodowym (między innymi do produkcji opon). Z kauczuku wytwarzane są również uszczelki, piłki, rękawiczki lateksowe oraz pianka lateksowa, używana do produkcji mebli i materaców. Materace z lateksu posiadają wiele korzystnych właściwości, między innymi są odporne na grzyby i zniszczenia.
Lateks znajduje się w wielu produktach codziennego użytku, takich jak zabawki dziecięce, balony, gumki, kalosze, maty do kąpieli, taśma klejąca, odzież przeciwdeszczowa, opaski elastyczne, smoczki, gryzaki.
Objawy alergii na lateks
Alergia na lateks wywołuje podobne dolegliwości do alergii pokarmowych, dlatego jej zdiagnozowanie może być bardzo trudne. Główne objawy uczulenia na lateks to:
- wysypka
- zawroty głowy
- mdłości
- wymioty
- nieżyt nosa (kichanie, łzawienie, katar, swędzenie w gardle)
- objawy astmy oskrzelowej
- zapalenie spojówek
- opuchlizna
- duszności
- zaczerwienienie w miejscu narażonym na kontakt z lateksem
- swędzenie
- światłowstręt
- zmiany skórne
Uczulenie na lateks bardzo często zostaje rozpoznane dopiero po użyciu prezerwatywy, która wywołuje silną reakcję alergiczną. Zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn może pojawić się swędzenie, ból i pieczenie w okolicach intymnych. Co ciekawe, objawy alergii na lateks mogą pojawić się od razu (maksymalnie 30 minut po kontakcie z materiałem), wtedy mamy do czynienia z reakcją natychmiastową, lub w ciągu 48 godzin. W takim przypadku mówimy o wyprysku kontaktowym, który pojawia się po długim kontakcie skóry z materiałem lateksowym. Po czym rozpoznać stan zapalny?
Wyprysk kontaktowy alergiczny to inaczej zmiany zapalne powstające w konkretnym miejscu na skórze. Najczęściej wyprysk pojawia się po zewnętrznej stronie dłoni, choć może wystąpić również w okolicach ramion, na twarzy i na narządach płciowych. W zależności od nasilenia zmian, rozróżniamy wyprysk ostry i podostry. Wykwitom bardzo często towarzyszy świąd i niewielkie pęcherzyki, które znikają samoistnie po kilku dniach . Czas trwania zmian zwykle zależy od nasilenia kontaktu z alergenem – czasami może trwać nawet kilka tygodni. Warto wiedzieć, że w niektórych przypadkach następują cykliczne nawroty wyprysku kontaktowego – dlatego tak ważna jest odpowiednia profilaktyka.
Wstrząs anafilaktyczny – jak się objawia i czy zagraża życiu chorego?
Wstrząs anafilaktyczny może być jedną z reakcji organizmu uczulonego na kontakt z lateksem. Podczas wstrząsu anafilaktycznego może wystąpić gwałtowny spadek ciśnienia tętniczego, który prowadzi do utraty przytomności, a w drastycznych przypadkach wywołuje zgon – dlatego ważna jest szybka reakcja. Zgon może być wywołany również opuchlizną tkanek gardła, która uniemożliwia choremunormalne oddychanie. Jeżeli zauważymy pierwsze objawy wstrząsu anafilaktycznego, powinniśmy jak najszybciej wezwać pogotowie. Bardzo ważne jest również jak najszybsze podanie choremu adrenaliny – osoby uczulone powinny zawsze mieć jej niewielką dawkę w domu. Należy także usunąć czynnik, który wywołał wstrząs. Pierwsze objawy wstrząsu anafilaktycznego to silne zawroty głowy, chrypka, kołatanie serca, duszności oraz wymioty.
Zespół lateksowo owocowy- na czym polega?
To szczególna postać alergii na lateks, pojawiająca się u osób uczulonych, po spożyciu pokarmów reagujących krzyżowo z alergenami lateksu. Budowa niektórych białek lateksu przypomina strukturę białek występujących w konkretnych owocach. Właśnie dlatego po ich spożyciu u osoby uczulonej może wystąpić reakcja alergiczna. Organizm reaguje wówczas dokładnie w taki sam sposób jak podczas kontaktu z lateksem. Do produktów wywołujących objawy kliniczne alergii możemy zaliczyć banana, awokado, kiwi, kasztany jadalne oraz owoce pestkowe (śliwki, mango, brzoskwinie). Osoby uczulone na lateks powinny wykluczyć z diety również artykuły wysoko przetworzone (sosy, farsze). Warto unikać niektórych warzyw- między innymi pomidorów, marchewki, ziemniaków i selera. W grupie niskiego ryzyka wystąpienia alergii znajdują się wiśnie, morele, liczi, figi, winogrona, owoce cytrusowe, gruszki i nektarynki.
Objawy zespołu lateksowo-owocowego to pokrzywka, zapalenie spojówek, wymioty, a w najgorszym przypadku wstrząs anafilaktyczny. Co ciekawe, zespół lateksowo-owocowy może pojawić się także u dzieci uczulonych na pyłki. Najlepszym sposobem na zapobieganie pojawieniu się reakcji alergicznej jest unikanie wymienionych produktów.
Alergia na lateks – diagnostyka. Jakie badania należy wykonać?
Przede wszystkim pamiętajmy, aby nie lekceważyć pierwszych objawów alergii, ponieważ częsty kontakt z alergenem może nasilać dolegliwości i prowadzić do wielu poważnych powikłań. Im szybciej W celu zdiagnozowania alergii na lateks należy wykonać szereg podstawowych badań, takich jak testy płatkowe, oznaczenie swoistych IgE oraz PTS (punktowe testy skórne). Aby rozpoznać zespół lateksowo-owocowy, wykonuje się testy skórne natywne (prick by prick), z użyciem świeżych, najbardziej uczulających owoców (takich jak banan, kiwi i awokado).
Jeżeli u chorego, mimo nasilonych objawów, wyniki badań są ujemne, lekarz zwykle zleca wykonanie próby prowokacyjnej. Polega ona na wziewnym podawaniu choremu stopniowo zwiększanych dawek alergenu.
Uczulenie na lateks – leczenie
Pamiętajmy, że najskuteczniejszą profilaktyki i leczenia jest całkowite wyeliminowanie czynnika alergizującego z otoczenia chorego. Osoba uczulona na lateks powinna również zrezygnować z pokarmów wywołujących reakcje krzyżowe. Niestety, leki przeciwhistiaminowe przeznaczone dla alergików nie są skuteczne jeśli chodzi o alergię na lateks. W niektórych przypadkach stosuje się immunoterapię, która ma niwelować zaburzenia układu immunologicznego uczulonej osoby. Nie jest to jednak standardowa praktyka. Immunoterapia jest stosowana jedynie w przypadku nasilonych objawów.
Jeżeli alergia wywołała wyprysk kontaktowy, bardzo ważny jest wybór stosowanego miejscowo preparatu- zwykle zaleca się specjalne substancje o działaniu odkażającym i przeciwobrzękowym, na przykład okłady z roztworu kwasu bornego czy nadmanganianu potasu. W leczeniu stosuje się również preparaty kortykosteroidowe, które zwężają naczynia krwionośne i niwelują stany zapalne.
W przypadku potwierdzonej alergii na lateks chory powinien unikać kontaktu z alergenem, co zmusza niektóre osoby do zmiany stanowiska pracy. Jeśli nie jest to możliwe, osoba uczulona powinna używać rękawic bezlateksowych, wykonanych z neoprenu czy rękawiczek nietalkowanych niskobiałkowych, które są dostępne m.in w hurtowniach medycznych. Na szczęście na rynku pojawia się coraz więcej produktów, które nie zawierają lateksu, a jedynie go imitują.
Uczulenie na lateks a wybór odpowiedniej prezerwatywy
Jeśli chodzi o środki antykoncepcyjne, pamiętajmy, że najważniejsze jest wybieranie zaufanych partnerów. W stałym związku możemy rozważyć różnorodne metody antykoncepcji, takie jak tabletki, żele plemnikobójcze czy implanty, które mogą stosować kobiety.
Jaka prezerwatywa nie wywoła objawów alergii u osoby uczulonej na lateks? Mimo że alergicy nie mogą stosować klasycznych prezerwatyw, na rynku istnieje doskonała alternatywa – to specjalne prezerwatywy silikonowe i poliuretanowe. Materiały te imitują lateks, dzięki czemu są komfortowe i elastyczne. Jeśli chodzi o ich działanie, niczym nie różnią się od klasycznych prezerwatyw. Tego typu prezerwatywy są przeznaczone nie tylko dla osób uczulonych na lateks- to także doskonały sposób na zdobycie nowych doświadczeń erotycznych. Prezerwatywa silikonowa jest wykonana z bardzo cienkiego materiału, który pozwala na głębsze doznania. Prezerwatywy nielateksowe są dostępne w różnych rozmiarach i cenach. Producenci oferują różnego typu dodatki do prezerwatyw, takie jak smakowe lubrykanty. Ze względu na ich różnorodność, każdy znajdzie coś dla siebie. Prezerwatywy dopasowane do potrzeb obojga partnerów to doskonały sposób na urozmaicenie sfery seksualnej związku.
