3 lutego 2024

Yerba Mate zamiast kawy? Poznaj właściwości zioła z Amazonii

Yerba Mate

Picie Yerba Mate zamiast kawy staje się coraz bardziej popularne. Większość ludzi decyduje się na nią jako na zdrowszą alternatywę dla czarnego, aromatycznego napoju. Zwolennicy Yerba Mate chwalą jej delikatnie pobudzające działanie oraz zbawienny wpływ na organizm. Czy rzeczywiście ten południowoamerykański napar – znany ze swoich prozdrowotnych właściwości – może zastąpić kofeinę? Poznaj zalety i wady picie Yerba Mate zamiast kawy.


Pochodzenie Yerba Mate

Yerba Mate – zwana też chimarrão, erva mate oraz caá mati – to tak naprawdę wysuszone i zmielone liście oraz patyczki ostrokrzewu paragwajskiego. Jest to drzewo dochodzące do 15 metrów wysokości i występujące głównie na terenach Brazylii, Argentyny, Paragwaju i Urugwaju. Napar przygotowany z liści i patyczków ostrokrzewu paragwajskiego jest pity tradycyjnie w krajach Ameryki Południowej, ale staje się coraz bardziej popularny w Stanach Zjednoczonych i Europie, gdzie został przywieziony przez Jezuitów już w połowie XVII wieku. W samej Ameryce był od wieków używany przez Indian Guarani jako środek dodający energii, poprawiający nastrój i redukujący stres.

Yerba Mate a kawa – kofeina

Yerba Mate a kawa

Możemy pić Yerba Mate zamiast kawy, ponieważ – mimo że zawiera niewiele kofeiny – również skutecznie pobudza. Ulubiony napój mieszkańców Ameryki Południowej działa nieco inaczej niż kawa – pobudzenie nie następuje natychmiastowo, ale energia jest uwalniana stopniowo przez kilka godzin od wypicia Yerba Mate. Dzięki temu można uniknąć kryzysów związanych z nagłym spadkiem energii, tak częstych w przypadku nadużywania kawy.

Swoje pobudzające właściwości Yerba Mate zawdzięcza zespołowi składników, który potocznie nazywany jest mateiną. Składają się na niego przede wszystkim trzy substancje: podobnie jak w przypadku kawy kofeina, ale także teobromina i teofilina, które pobudzają pracę serca i rozszerzają naczynia krwionośne, a także wpływają na wydolność oskrzeli, dzięki czemu organizm jest lepiej dotleniony. Właśnie temu połączeniu Yerba Mate zawdzięcza swój długofalowy efekt zwiększenia energii.

Czy zdecydować się na Yerba Mate zamiast kawy?

picie Yerba Mate

Do wad naparu z Yerba Mate z pewnością należy zaliczyć smak, który nie każdemu przypadnie do gustu. Jednak są dostępne na rynku mieszanki z dodatkami mającymi złagodzić intensywnie ziołowy smak Yerba Mate, takimi jak np. pomarańcza, grejpfrut, mięta czy miód. Polecane są one przede wszystkim dla tych, którzy dopiero rozpoczynają swoją przygodę z południowoamerykańskim napojem, ponieważ pomagają przyzwyczaić się do jego specyficznego smaku. Taką mieszankę oferują np. Rosamonte – popularna firma wywodząca się z Argentyny czy Pajarito produkująca paragwajską Yerbę. Można także złagodzić smak naparu samodzielnie, poprzez dodanie miodu czy soku z cytryny. Można też po prostu się w nim rozsmakować – większość zwolenników Yerba Mate ceni sobie oryginalny smak tego napoju.

Yerba Mate zdecydowanie trudniej przedawkować niż kawę, jednak i tu znajduje swoje zastosowanie powiedzenie „co za dużo, to niezdrowo”. Bowiem kofeinę w Yerba Mate można przedawkować tak samo jak w przypadku kawy – możemy wtedy odczuwać nieprzyjemne pobudzenie, przyspieszone bicie serca, nudności, a nawet lęki. Zbyt intensywne spożywanie Yerba Mate może także prowadzić do przebarwień uzębienia – ze względu na zawarte w napoju barwniki oraz sposób jego przyjmowania – przez bombillę, która podobnie jak słomka zwiększa ryzyko negatywnego wpływu napojów na nasze zęby. Uwaga: zbyt duże ilości wypijanej codziennie Yerba Mate (podobnie zresztą jak kawy) mogą zwiększać ryzyko wystąpienia nowotworów jamy ustnej i gardła!

Niemniej jednak korzyści zdrowotne z picia Yerba Mate przewyższają zdecydowanie te płynące z picia kawy. Południowoamerykański napar ma też zdecydowanie mniej negatywnych skutków ubocznych. Czarny napój, pity bez umiaru, może powodować zwiększenie poziomu złego cholesterolu, a co za tym idzie – większe ryzyko zawału serca. Kawa powoduje też odwodnienie organizmu oraz przyspiesza powstawanie nieestetycznego cellulitu. Wypijanie więcej niż trzech filiżanek kawy dziennie może pociągać za sobą zmniejszenie gęstości kości, a więc osteoporozę. Nadużywanie kawy zwiększa także… objawy zespołu przedmiesiączkowego. Dlatego w przypadku kobiet picie Yerba Mate zamiast kawy na kilka dni przed okresem to dobry pomysł.

Inne właściwości Yerba Mate

właściwości Yerba Mate

Poza pobudzającym działaniem, Yerba Mate ma szereg zalet, które zainteresują osoby dbające o swoje zdrowie. Przede wszystkim – i to jest jedna z najważniejszych przewag Yerba Mate nad kawą – roślina ta jest doskonałym źródłem wielu ważnych witamin i składników odżywczych. Przede wszystkim, czego dowodzą badania przeprowadzone przez argentyński Narodowy Instytut Yerba Mate, roślina ta jest bogatym źródłem polifenoli – antyoksydantów, które przeciwdziałają procesom starzenia się komórek i dzięki temu mogą zapobiegać rozwojowi nowotworów.

Rytuał picia Yerba Mate

Choć oczywiście nie jest to konieczne, to tradycja wymaga picia Yerba Mate przy użyciu specjalnego sprzętu, na który składają się:

  • Tykwa – specjalnie przygotowane naczynie, w którym przyrządza się napój Yerba Mate.  
  • Bombilla – specjalna słomka do picia Yerba Mate, najczęściej metalowa lub drewniana, zakończona sitkiem.

Ten sposób spożywania Yerba Mate ma też swój wymiar praktyczny – dzięki specjalnej słomce do picia Yerba Mate –  bombilli – unikniemy połknięcia kawałków listków czy gałązek, a tykwa pozwoli utrzymać optymalną temperaturę napoju.

Zdecydowanie odradza się picie Yerba Mate bez bombilli, choć dla osób, którym ten sposób spożywania napoju nie przypadnie do gustu, jest kilka alternatyw. Po pierwsze, do zaparzenia Yerba Mate możemy użyć tzw. frenchpressa, czyli specjalnego dzbanka do parzenia kawy wyposażonego w tłok filtrujący napój. Po drugie – można zdecydować się na Yerba Mate w torebkach, choć wtedy działanie napoju będzie zdecydowanie słabsze, ponieważ wywar będzie sporządzony z mniejszej ilości suszu.

Jak należy przyrządzić Yerba Mate?

Proces przyrządzania i spożywania Yerba Mate zdecydowanie różni się od picia kawy. Przede wszystkim, jest zdecydowanie bardziej skomplikowany. Należy zapełnić tykwę – czyli naczynie, z którego pijemy Yerba Mate – fusami do 2/3 wysokości, uprzednio umieszczając w niej bombillę. Fusów nie należy zalewać wrzątkiem, ponieważ wtedy napój może stracić część ze swoich cennych właściwości. Po kilku minutach od zalania napój będzie gotowy do picia. Co istotne, fusy należy zalewać kilka, a nawet kilkanaście razy.

Wyjątkową właściwością południowoamerykańskiej rośliny jest fakt, że można z niej przyrządzać napoje w różnych temperaturach. Mamy do wyboru dwa sposoby przygotowania napoju – na ciepło lub na zimno. Yerba serwowana na zimno nazywana jest Terere i ma takie same właściwości jak tradycyjnie parzona. Terere to dobry pomysł na upalne dni, ponieważ nie tylko dodaje energii, ale i doskonale orzeźwia.

Jaką Yerba Matę wybrać?

liście Yerba Mate

Wraz z popularnością Yerba Mate na rynku pojawia się coraz więcej firm oferujących energetyzujący susz. Podobnie jak w przypadku kawy, różnią się one jakością, ceną, dodatkami, mocą czy miejscem pochodzenia. Jaką Yerbę wybrać dla siebie? To już zależy od indywidualnych upodobań. Niektóre punkty sprzedaży, także online, oferują miniaturowe opakowania suszu, które pozwalają na wypróbowanie wielu różnych rodzajów Yerba Mate bez inwestowania od razu w kilogramowe opakowanie.

Oto krótka charakterystyka najbardziej znanych marek oferujących Yerba Mate:

  • Yerba Mate Rosamonte – to jedna z najbardziej znanych firm oferujących południowoamerykański susz. Historia marki sięga 1966 roku, kiedy to została założona przez ukraińskiego imigranta Demetrio Hreñuka. Pochodzący z północno-wschodniej części Argentyny susz charakteryzuje się wyraźnym smakiem i aromatem z różaną nutą – to efekt długiego leżakowania w beczkach z drewna różanego. Yerba Mate Rosamonte to susz o bardzo dużej mocy i intensywnym działaniu.
  • Yerba Mate Amanda – to jedna z najlepiej znanych na świecie marek Yerba Mate. Pochodzi z Argentyny i charakteryzuje się nieco łagodniejszym smakiem niż w przypadku konkurencyjnych odmian, jest więc odpowiednim wyborem dla osób, które dopiero rozpoczynają swoją przygodę z  Yerba Mate. Ma też nieco mniej intensywne działanie, dlatego nadaje się do codziennej konsumpcji. Sama firma została założona przez polskiego emigranta Jana Sychowskiego, który emigrował z Europy do Ameryki Południowej w 1900 roku.
  • Yerba Mate Pajarito – to paragwajska marka Yerba Mate, której nazwa oznacza po hiszpańsku „ptaszynkę”. Firma została założona w 1956 roku przez Sarę i Lauro Raatzów i działa do dziś, posiadając 300 hektarów plantacji w południowo-wschodniej części Paragwaju i produkując ok 30 ton suszu dziennie. Firma oferuje Yerba Mate zarówno w wersji sypkiej  – o intensywnym smaku i aromacie – oraz saszetkowej (z dodatkami smakowymi), a nawet wersję instant.
  • Yerba Mate Kurupi – to paragwajska marka z 45-letnią historią, specjalizująca się w tworzeniu mieszanek ziołowych na bazie Yerba Mate. To odpowiedni wybór dla tych, którzy lubia eksperymentować – w Yerba Mate marki Kurupi możemy znaleźć tak egzotyczne dodatki, jak np. kora catuaby czy Boldo.

Oczywiście, na rynku dostępne są też lekkie napoje orzeźwiające na bazie Yerba Mate. To dobre rozwiązanie dla tych, którzy nie są w stanie przyzwyczaić się do smaku Yerby. Należy jednak pamiętać, że – podobnie jak w przypadku innych napojów o charakterystycznym, cierpkim smaku, jak np. kawa – niekiedy potrzeba czasu, aby się w nich rozsmakować.

Yerba Mate zamiast kawy – tak czy nie?

Na to pytanie każdy musi udzielić odpowiedzi samodzielnie. Jednym południowoamerykański napój szybko przypadnie do gustu, innym nic nie zastąpi mocnej, aromatycznej, czarnej kawy. Warto jednak spróbować przynajmniej częściowo zastąpić kawę Yerba Mate, np. wybijając filiżankę kawy jedynie rano i w ciągu dnia popijać napar z ostrokrzewu paragwajskiego – taka zmiana z pewnością będzie bardzo korzystna dla zdrowia.

Patryk Obadowski

Ćwiczy na siłowni. Biega po górach. Pływa na basenie. Człowiek sport. Nie ma dla niego rzeczy niemożliwych. Pisanie o zdrowiu to jego kolejna pasja, którą postanowił uzewnętrznić na naszym blogu.

View all posts by Patryk Obadowski →

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Social media & sharing icons powered by UltimatelySocial