Choroba bostońska – na czym polega?

Choroba bostońska to infekcja wirusowa objawiająca się charakterystyczną wysypką. Najczęściej dotyka dzieci poniżej 10 roku życia. Nazwa schorzenia nawiązuje do epidemii choroby, która miała miejsce w Bostonie- jest to nazwa potoczona.  Według prawidłowego, medycznego nazewnictwa, bostonka to inaczej  HFMS (choroba dłoni, stóp i jamy ustnej).  Inne nazwy schorzenia to:

• enterowirusowe zapalenie jamy ustnej z wysypką
• wysypka pęcherzykowa
• enterowirusowa gorączka wysypkowa
• choroba ręki, stopy i ust

Niektórzy nazywają bostonkę „pryszczycą”, jednak określenie to dotyczy zupełnie innego schorzenia, które wywołują wirusy Picorna. Choroba bostońska jest diagnozowana przez pediatrów coraz częściej, choć jeszcze kilka lat temu stanowiła rzadkość. Najwięcej zachorowań na bostonkę odnotowuje się późnym latem i jesienią.  Jakie są główne objawy choroby bostońskiej? Jak leczyć schorzenie i czy wywołuje niebezpieczne dla zdrowia powikłania? Na co zwrócić uwagę, jeśli chodzi o profilaktykę? Szczegółowe informacje znajdziecie w artykule.

Choroba bostońska- jak dochodzi do zakażenia?

Nieprzyjemną chorobę wywołują wirusy Coxsackie z grupy entrowirusów, a okres wylęgania wynosi kilka dni (od 3 do 6).  Wirusy Coxsackie mogą powodować również anginę, biegunkę czy przeziębienie. Wirusy z tej grupy stanowią także przyczynę wielu poważnych chorób, takich jak zapalenie trzustki. Najczęściej są to wirusy Coxsackie A10,  A5, A9, A16, B1.

Po zakażeniu wirus osiedla się w gardle o rozprzestrzenia się w ciągu jednego dnia w tkance chłonnej, docierając nawet do jelit! Mimo że do zakażenia dochodzi zwykle drogą kropelkową, niebezpieczny jest również pośredni kontakt ze stolcem chorej osoby- na przykład podczas korzystania z tej samej toalety, co osoba zarażona. Bostonka należy do grupy chorób tzw. „brudnych rąk” i bardzo łatwo się przenosi, zwłaszcza w dużych skupiskach dzieci – na przykład w żłobku, przedszkolu czy szkole.  Dlatego tak ważne jest częste mycie rąk. Powodem zakażenia bostonką może być również kontakt z powierzchniami zanieczyszczonymi wirusem (dotyczy to na przykład wspólnych zabawek dziecięcych). Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na bostonkę to między innymi młody wiek, obniżona odporność organizmu, pora roku, nieodpowiednia higiena.

Objawy choroby bostońskiej

Głównym objawem choroby bostońskiej jest charakterystyczna, różowa wysypka, która wygląda jak niewielkie pęcherze i występuje na dłoniach, wewnętrznej stronie stóp i w jamie ustnej. Czasami pojawia się również na pośladkach i w okolicach narządów płciowych. U niektórych osób uczulenie możemy zaobserwować  również na twarzy i szyi.  Pęcherzyki są osadzone na silnie zaczerwienionej skórze. Wysypka znajdująca się w jamie ustnej może powodować powstawanie bolesnych nadżerek, co przyczynia się do braku apetytu u chorego.

Ze względu na  wysypkę, choroba bostońska jest często mylona z ospą wietrzną.  Innym, mylnym rozpoznaniem choroby, jest alergia pokarmowa. Czasami bostonka jest mylona również z rumieniem wielopostaciowym wysiękowym. Warto  jednak pamiętać, że w przypadku bostonki wysypka nie występuje na całym ciele.

Oprócz wysypki mogą pojawić się objawy dodatkowe, takie jak:

• spadek energii
• ból gardła
• osłabienie organizmu
• dolegliwości przewodu pokarmowego (biegunka, wymioty, nudności)
• podwyższona temperatura
• brak apetytu

Czasami u chorego może wystąpić również powiększenie węzłów chłonnych, a także nawracające bóle mięśni i stawów.

Choroba bostońska – jak długo chory zaraża?

Osoby chore na wirus bostoński zarażają przez długi czas – aż do przyschnięcia wszystkich pęcherzyków. Mimo że bostonka jest najbardziej zakaźna w pierwszym tygodniu, wirus jest usuwany z ciała wraz z kałem jeszcze przez około 4 tygodnie. W tym czasie osoby z najbliższego  otoczenia chorego powinny przestrzegać zasad higieny i zachowywać szczególną ostrożność.

Choroba bostońska – z jakimi wirusami jest mylona? Podobne schorzenia

Ze względu na wysypkę, bostonka bardzo często mylona jest z innymi schorzeniami, dającymi podobne objawy. To między innymi:

Ospa wietrzna (wiatrówka) – w przypadku ospy krostki są rozsiane po całym ciele; na twarzy, tułowiu, kończynach, plecach i brzuchu. Pęcherzyki są jasne, okrągłe i szybko pękają, zamieniając się w niewielkie strupki. Co ważne, w wiatrówce występuje świąd. Ospa wietrzna trwa także dużo dłużej niż bostonka – zwykle krostki znikają dopiero po dwóch tygodniach. Chorzy na ospę przestają zarażać od razu po ustąpieniu wysypki, natomiast w przypadku bostonki wirus jest zakaźny przez kilka tygodni. Co ważne, na ospę wietrzną dziecko choruje tylko raz w życiu.

Rumień wielopostaciowy wysiękowy- w przypadku tej choroby wykwity są znacznie większe i po krótkim czasie przekształcają się w bolesne nadżerki. Zmiany skórne występują przede wszystkim na dłoniach, ramionach i podudziach. Schorzenie wywołuje wirus opryszczki i infekcje bakteryjne. Rumień wielopostaciowy może także stanowić reakcję organizmu na niektóre przyjmowane leki.

Wyprysk potnicowy – pęcherzyki wypełnione płynem są głęboko osadzone i występują przede wszystkim na palcach i podeszwach stóp. Dolegliwość przebiega bez żadnych dodatkowych objawów. W leczeniu wyprysku potnicowego stosuje się preparaty steroidowe, których nie podaje się dzieciom.

Opryszczka pospolita – zakażenie wirusem występuje często zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Najczęściej pojawia się jedynie w okolicach ust i na twarzy. Zmiany skórne występują grupowo, a pęcherzyki znajdują się bardzo blisko siebie.

Bostonka u dzieci

Wirus najczęściej występuje u dzieci  poniżej 10 roku życia. Szczególnie narażone są maluchy uczęszczające do żłobka lub przedszkola, ponieważ wirus rozprzestrzenia się w dużych skupiskach.  Najczęstszym powikłaniem bostonki u dzieci jest groźne dla zdrowia odwodnienie, dlatego podczas leczenia bardzo ważne jest regularne nawadnianie organizmu. Bostonka u młodych pacjentów  najczęściej przebiega łagodnie, a na komplikacje są narażone jedynie dzieci z bardzo obniżoną odpornością.

Bostonka u dorosłych

Zachorowania na bostonkę u osób dorosłych należą do rzadkości. Jednak o ile u dzieci choroba bostońska ma łagodny przebieg, w przypadku dorosłych może wywołać poważne dla zdrowia i  życia powikłania ogólnoustrojowe, takie jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu, infekcje płuc czy zapalenie mięśnia sercowego. Następstwem bostonki może być również wtórna infekcja bakteryjna skóry, dlatego ważne jest stosowanie odpowiednich środków na wysypkę występującą podczas choroby.

Choroba bostońska w ciąży – czy jest groźna dla dziecka?

Choroba bostońska w ciąży może szybko spowodować przeniesienie wirusa na płód- jest to niebezpieczne szczególnie w pierwszym trymestrze. Bostonka może doprowadzić do poronienia lub powstania wad wrodzonych płodu.  Według niektórych ekspertów grypa bostońska może wywołać pojawienie się poważnych wad serca u dziecka. Istnieje równie możliwość,  że wirus wystąpi u noworodka.  Dlatego kobiety w ciąży powinny zachować niezbędne środki ostrożności- warto unikać kontaktu z dziećmi w wieku przedszkolnym, które są najbardziej narażone na zachorowanie. W drugim i trzecim trymestrze ciąży choroba nie stanowi zagrożenia dla dziecka, jednak mimo wszystko powinno się stosować odpowiednie zasady profilaktyki.  Przez cały czas ciąży warto przyjmować suplementy zawierające niezbędne witaminy i minerały, które zwiększają odporność organizmu.

Pamiętajmy, że bostonka jest chorobą dotyczącą głównie dzieci, dlatego ryzyko zachorowania w ciąży nie jest wysokie.

Dieta podczas choroby bostońskiej

Ze względu na to, że wysypka atakuje również jamę ustną, niektóre pokarmy mogą dodatkowo podrażniać bolesne miejsca. Wewnątrz jamy ustnej z wypryskiem  pojawiają się piekące stany zapalne, które warto łagodzić za pomocą odpowiedniej, lekkostrawnej diety. Jakich produktów powinna unikać osoba chora na bostonkę? Oto lista składników, z których lepiej zrezygnować:

• owoce cytrusowe
• słone przekąski (chipsy, paluszki)
• dania przetworzone
• napoje owocowe
• twarde posiłki
• napoje gazowane
• słone i ostre potrawy

W diecie chorego powinny znaleźć się głównie mleczne, chłodne koktajle, lody, sorbety, musy owocowe i delikatne, kremowe zupy.  Można również ssać kostki lodu, które pomogą zmniejszyć opuchliznę gardła. Warto podawać dziecku także słoiczki przeznaczone dla niemowląt.

Choroba bostońska – leczenie

Rozpoznanie choroby bostońskiej polega głównie na wizualnej ocenie lekarza oraz wywiadzie przeprowadzonym z pacjentem. Ze względu na to, że bostonkę bardzo łatwo pomylić z innymi chorobami, bardzo ważna jest wizyta u specjalisty, który postawi diagnozę. Aby wykryć schorzenie, nie trzeba wykonywać konkretnych badań, choć teoretycznie lekarz może je zlecić.  W niektórych przypadkach zalecane jest przeprowadzenie morfologii i wymazu z gardła. Choroba mija samoistnie w ciągu kilku dni,  dzięki działaniu układu immunologicznego, jednak bardzo ważne jest szybkie złagodzenie jej objawów. Należy odkażać pęcherzyki na dłoniach i stopach specjalnymi barwnikami antyseptycznymi, na przykład roztworem fioletu gencjanowego. Aby zapobiec swędzeniu i pieczeniu, można zastosować leki przeciwhistiaminowe. Bardzo ważne jest, aby pacjent nie rozdrapywał i nie wyciskał pęcherzy znajdujących się na dłoniach i stopach, ponieważ może to zaostrzyć zmiany skórne.

Jeżeli u dziecka występuje gorączka, możemy podać mu paracetamol lub leki przeciwzapalne, które zaleci lekarz. W przypadku zmian skórnych w jamie ustnej, które mogą utrudniać połykanie, stosuje się leki przeciwbólowe lub pastylki do ssania.  Bardzo ważna jest odpowiednia ilość odpoczynku i snu, a także picie dużej ilości chłodnych napojów, co ułatwi oddychanie. Należy często wietrzyć pokój chorego. W trakcie choroby warto zażywać witaminę A2. Jeżeli objawy nie znikną, należy udać się do specjalisty, który udzieli nam dodatkowych informacji.  Niestety, dzieci, które przeszły chorobę, nie są chronione przed ponownym zachorowaniem.

Choroba bostońska – jak się przed nią uchronić? Profilaktyka

W jaki sposób zapobiegać zakażeniu chorobą?  Istnieją metody, dzięki którym możemy uniknąć zakażenia. Warto wprowadzić kilka niezbędnych zasad higieny, takich jak:

• Regularne czyszczenie i dezynfekowanie zabawek i przedmiotów, które dziecko zabiera do szkoły. Dotyczy to zarówno pluszaków, jak i zeszytów i długopisów.
• Częste pranie ubrań i zmienianie pościeli (wirus z łatwością przenosi się na wszystkie materiały) i może znajdować się na nich przez wiele tygodni.
• Unikanie kontaktu z chorymi dziećmi.
• Jedzenie posiłków zawierających dużo witamin i składników odżywczych (choroba najczęściej atakuje przy obniżonej odporności organizmu). W sezonie jesienno-zimowym warto stosować suplementy diety dostępne w aptece bez recepty.
• Częste mycie rąk- to bardzo ważny nawyk, zwłaszcza przed i po skorzystaniu z toalety, a także po zabawie z innymi dziećmi. Pomoże uchronić dziecko zarówno przed bostonką, jak i innymi chorobami brudnych rąk.
• Uczenie dzieci, aby nie jadły wspólnie z innymi z jednego talerza, używając tych samych sztućców i nie dzieliły się z innymi swoimi kanapkami czy piciem. Pamiętajmy, że wirus bostoński jest przenoszony również w ślinie.

Ze względu na to, że u osób dorosłych przebieg choroby jest ostrzejszy, niezwykle ważne jest ograniczenie kontaktu z chorym dzieckiem do minimum.  Jeżeli w placówce, do której uczęszcza nasze dziecko, panuje epidemia bostonki, warto przez jakiś czas zostać z nim w domu.